Monumenten en archeologie

In de gemeente Wijk bij Duurstede zijn diverse monumenten te vinden.

Bij het aanvragen van een omgevingsvergunning voor een monument gelden andere regels.

Hieronder vindt u, als eigenaar van een monument, een aantal handige links.

Rijksmonumentenregister en gemeentelijke monumentenlijst

In de gemeente Wijk bij Duurstede staan rijksmonumenten en door de gemeente aangewezen monumenten.

Meer informatie over rijksmonumenten is te vinden in Het Rijksmonumenten-register.

Kijk voor de gemeentelijke monumenten in de Gemeentemonumentenlijst Wijk bij Duurstede (pdf, 141 KB).

Het erfgoed van Wijk bij Duurstede is nu zichtbaar

De Cultuurhistorische Waardenkaart is eind 2021 in gebruik genomen. De Waardenkaart is omgezet naar een digitale publieksvriendelijke versie. Op deze kaart vindt u informatie over ons waardevolle erfgoed binnen de gemeente.

Bekijk monumenten op de kaart

Vraagt u een omgevingsvergunning aan voor een monument?

De gemeente moet naast de archeologie ook de cultuurhistorische waarden mee laten wegen in de totstandkoming van bestemmingsplannen.

Heeft u plannen om uw monument te verbouwen?

  • Neem dan contact op met de ambtenaar Monumentenzorg en Archeologie voor een advies over praktische zaken, subsidies en procedures.
  • U heeft niet voor alle werkzaamheden een omgevingsvergunning nodig.

Heeft u vragen over onderhoud, restauraties en verbouwingen aan monumenten of de benodigde vergunning?

Bel dan met de ambtenaar Monumentenzorg en Archeologie via: 
0343-595 595 of mail naar: info@wijkbijduurstede.nl. Ook voor vragen over historische gebouwen die geen monument zijn mag u contact opnemen.

Cultuurhistorische waardenkaart

Er zijn verschillende subsidies en leningen voor het onderhouden of restaureren van een monument

Particuliere eigenaren van rijksmonumenten met een woonfunctie, kunnen jaarlijks van 1 maart tot en met 30 april een aanvraag indienen voor de instandhoudingssubsidie woonhuis-rijksmonumenten. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) behandelt de subsidieaanvraag.

U kunt ook financiële ondersteuning krijgen via:

  • een Restauratiefonds-hypotheek.
    • dit is voor eigenaren van een woonhuis of boerderij.
    • de boerderij wordt dan niet voor een boerenbedrijf gebruikt.
  • de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim)
    • dit is voor eigenaren van rijksmonumenten die geen woonhuis zijn.
    • bijvoorbeeld een kerk, molen of klooster.

Bezit u een gemeentelijk monument?

Dan is er ook een mogelijkheid voor financiële ondersteuning via een restauratiehypotheek en/of laagrentende lening via het Nationaal Restauratiefonds.

Wilt u meer informatie over subsidiemogelijkheden? Kijk eens op de websites van: 

Monumenten.nl Nationaal Restauratiefonds Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Subsidieverordening Monumenten 2010 (pdf, 216 KB)

Overweegt u om uw monument te verduurzamen maar weet u eigenlijk niet waar u moet beginnen? Begin dan eens op de website van Monumenten (Wegwijs in Monumentenland): verduurzamen hoe doet u dat? Hier vindt u veel praktische informatie, tips en ervaringen van andere eigenaren over verduurzaming. 

In een serie animaties legt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed u uit hoe u een monument kunt verduurzamen. Het verduurzamen van een monument is altijd maatwerk

Eigenaren en huurders van monumentale panden of panden binnen de beschermde stads- en dorpsgezichten vragen regelmatig om plaatsing van zonnepanelen.

Op dit moment zijn hier geen (spel)regels voor binnen de gemeente. Er wordt per geval een afweging gemaakt.

Deze richtlijnen zijn opgesteld om:

  • hier eenduidig mee om te gaan.
  • en om een juiste balans te vinden tussen:
    • de wensen van eigenaren
    • het openbare belang van behoud en bescherming monumenten/stad- en dorpsgezichten
    • en productie van duurzame energie.

Met deze richtlijnen sluit de gemeente aan bij de regels die de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed , Welstand en Monumenten Midden Nederland en de gemeenten Houten en Utrecht hebben opgesteld.

Pagina zonnepanelen Richtlijnen zonnepanelen op monumenten

De Erfgoedverordening beschermt de boven- en ondergrondse cultuur-historische waarden van de gemeente en regelt onder andere de volgende onderwerpen:

  • Aanwijzing van monumenten tot gemeentelijk monument.
  • Aanwijzing van stads- en dorpsgezichten tot gemeentelijke stads- en dorpsgezichten.
  • Een vergunningenstelsel voor aanpassingen aan gemeentelijke en beschermde (rijks)monumenten.
  • De inschakeling van de Commissie Welstand en Monumenten als adviesorgaan voor:
    • de aanwijzing tot gemeentelijk en beschermd (rijks)monument en gemeentelijk stads- of dorpsgezicht.
    • de verlening van een vergunning voor gemeentelijke en (rijks)monumenten.
  • Aanwijzing van gemeentelijke archeologische monumenten.
  • Een vergunningsstelsel ten aanzien van gebieden met een archeologische waarde.
  • Archeologische verwachtingsgebieden, zoals deze zijn aangegeven op de archeologische maatregelenkaart.
Erfgoedverordening 2023

De gemeente heeft een rijk en gevarieerd bodemarchief

Om de vanuit het rijk opgedragen taken zo efficiënt mogelijk uit te voeren zijn beleidsinstrumenten nodig om dit bodemarchief verantwoord te bewaken. Ook de cultuurhistorische identiteit van de gemeente versterken we hierdoor.

De gemeenteraad heeft op 29 januari 2013 Beleidsnota Archeologie en Beleidskaart Wijk bij Duurstede 2012 (pdf, 976 KB) vastgesteld. 

Kaarten behorende bij de Beleidsnota archeologie 2012

Deze gegevens zijn uiteindelijk samengebracht in:

Bij de aanvraag van een vergunning voor werkzaamheden waarbij de bodem geroerd gaat worden, bekijken we óf er archeologisch onderzoek nood-zakelijk is. En zo ja welke maatregelen noodzakelijk zijn om verantwoord met de archeologische resten om te gaan.

Op de archeologische beleidskaart is de bodem in diverse categorieën ingedeeld. Per categorie is dit vertaald naar de wijze van bescherming welke we beoordelen bij de aanvraag. De in het verleden uitgevoerde onderzoeken en ontwikkelingen worden periodiek in een nieuwe archeologische beleidsadvieskaart verwerkt.

De gemeente kent drie van rijkswege beschermde stads- en dorpsgezichten:

In Wijk bij Duurstede is dat de binnenstad (stadsgezicht):

Cothen: de dorpskern met het hierbij gelegen kasteel Rijnestein (dorpsgezicht):

Langbroek: De Brink met Hervormde kerk (dorpsgezicht):

Voor bouw-, verbouw- of sloopwerkzaamheden binnen deze gebieden is vaak een omgevingsvergunning nodig.

Een beschermd stads- of dorpsgezicht is een gebied dat van algemeen belang is vanwege:

  • de schoonheid
  • de onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang
  • wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde.

Binnen beschermde stads- en dorpsgezichten zijn bepaalde werkzaamheden aan gebouwen die niet zijn aangewezen als monument vergunningvrij.

Bij inpandige werkzaamheden gelden dezelfde regels als buiten een beschermd stadsgezicht.

Wijzigingen aan of loodrecht achter een achtergevel (dakkapel, schuur of schutting) zijn alleen vrijgesteld als dit geveldeel niet naar openbaar toegankelijk gebied gekeerd is.

Het is niet de bedoeling om ontwikkelingen in een Rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht te bevriezen. De bescherming zorgt ervoor dat in nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen de historische en stedenbouwkundige karakteristieken behouden blijven. Eigenaren van panden moeten bij voorgenomen wijzigingen rekening houden met de bijzondere karakteristieken ervan.

Wat betekent de aanwijzing tot beschermd gezicht voor de bewoners van dit gebied?

  • Het onderstreept dat zij in een bijzonder en historisch waardevol gebied wonen dat van nationaal belang is.
  • In het gebied is een beschermend bestemmingsplan van toepassing.
  • Voor (ver)bouwactiviteiten aan de buitenkant is vaak een vergunning nodig (dit wordt bepaald door landelijke wetgeving).

Wilt u meer informatie?

  • Stel al uw vragen aan de ambtenaar Monumentenzorg en Archeologie via 0343-595 595.